Dünyada tek! Kayseri'de 5 Türk boyuna ait damgalı mezar taşlarının bulunduğu tarihi mezarlık keşfedildi
Kayseri'nin Develi ilçesinde, eşsiz bir tarihi zenginlik gün yüzüne çıktı. Çataloluk Mahallesi'nde Zamantı Irmağı'nın kıyısında yer alan bir mezarlık, bünyesinde tam 5 farklı Türk boyuna ait damgalı mezar taşlarını barındırıyor. Bu özelliğiyle dünyada tek olduğu belirtilen mezarlık, aynı zamanda Osmanlı dönemi bezemeli mezar taşlarına da ev sahipliği yapıyor.
Mahalle sakinlerinin defnedilmeye devam ettiği bu tarihi alanda, Kargın, Bayındır, Eymir, Salur ve Alkaevli boylarına ait damgalı mezar taşları dikkat çekiyor. Erciyes Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Aslı Sağıroğlu, bu mezarlığı inceleyerek önemli tespitlerde bulundu. Türklerin Orta Asya'dan beri süregelen ölü gömme adetlerinin bu mezar taşlarında yaşatıldığını belirten Sağıroğlu, mezar taşlarının adeta birer "tapu senedi" niteliğinde olduğunu vurguladı.
750 Yıllık Anıt Ağacının İçindeki Sırlar
Kültür ve tarih araştırmacısı Nezir Ötegen aracılığıyla mezarlıktan haberdar olan Doç. Dr. Sağıroğlu, bölgeye geldiğinde karşılaştığı manzaranın büyüleyici olduğunu anlattı. Özellikle 750 yıllık tescilli bir karakavak ağacının içinde bulunan iki mezar taşının dikkatini çektiğini belirten Sağıroğlu, bu taşlardan birinde bir Türk boyu damgası tespit ettiklerini söyledi. Anıt ağacının yaşı göz önüne alındığında, mezar taşlarının bu ağaçtan çok daha önce dikilmiş olduğu düşünülüyor.
"Dünyada Bile Böyle Bir Örnek Yok"
Doç. Dr. Sağıroğlu, Kilikya'dan Kapadokya'ya geçiş güzergahında bulunan Çataloluk Mahallesi'nin, konar göçer Türkmen boyları için önemli bir "üs" niteliği taşıdığını ve bu boyların varlıklarının mezar taşları aracılığıyla günümüze ulaştığını ifade etti. Türk boylarının, mezarlarına kendi damgalarını işlediğini aktaran Sağıroğlu, "Biz bu damgaları halıların, keçelerin, yaygılarının üzerinde de görebiliyoruz. Alkaevli ve Eymir boylarına ait ikişer, Kargın boyuna ait bir mezar taşı tespit ettik. En çok ise Salur boyuna ait mezar taşı bulunuyor. Türkiye'de ve hatta belki de dünyada, bir anıt ağacının içinde mezar taşına rastlamak eşsiz bir durum" şeklinde konuştu.
Ahlat'tan Sonra Anadolu'nun Önemli Mezarlık Alanı
İlk Türk aşiretlerinin mezar taşlarının en önemli örneklerinin Ahlat'ta bulunduğunu hatırlatan Sağıroğlu, Çataloluk'taki mezarlığın da sadece damgalı taşlarıyla değil, dikili taş ve menhir geleneğiyle de Ahlat'tan sonra Anadolu'nun en önemli mezarlık alanlarından biri olarak kabul edilebileceğini söyledi. Ayrıca mezarlıkta, Türkmen beylikleri döneminden sonraki Geç Osmanlı dönemi bezemeli mezar taşlarının da bulunduğunu ve bu taşların da özel imgelerle dönemi yansıttığını belirtti.
Öğrencilerle Birlikte Titiz Çalışma
Mezarlığa defin işlemlerinin devam etmesinin tahribata yol açabileceğine dikkat çeken Doç. Dr. Sağıroğlu, yeni definlerin durdurulması gerektiğini vurguladı. 2021 yılında Develi Belediyesi'nin desteğiyle öğrencileriyle birlikte 68 gün süren bir çalışma yürüttüklerini, 437 mezar taşının üzerindeki likenleri temizleyip envanterlerini çıkardıklarını ve bu konuda makaleler yazdıklarını sözlerine ekledi. Bu eşsiz tarihi mirasın korunması için daha fazla çalışma yapılması gerektiği belirtiliyor.